De stichting Urgenda (http://www.urgenda.nl/) voert actie tegen de
klimaatverandering. Directeur van de stichting is Marjan Minnesma, bestuursvoorzitter is prof. Rotmans.
Een actiemiddel was de Climate March ( Climate March )
Een ander actiemiddel is een rechtszaak tegen de Staat der Nederlanden. De schermutselingen daartoe zijn eind 2013 begonnen. Urgenda begon met het schrijven van een dagvaarding en het werven van publieke steun daarvoor. Uiteindelijk hebben 886 mensen in den lande zich als mede-eiser aangemeld. Ik ben een van die 886.
De dagvaarding is op 20 november 2013 ingediend.
Urgenda stelt dat internationaal is vastgesteld dat de temperatuur-
stijging op aarde niet groter zou moeten worden dan 2,0⁰C t.o.v. 1980. Van die 2,0⁰C is al 0,8 ⁰C gerealiseerd en 0,6⁰C onvermijdelijk, zelfs als er geen gram koolstof meer verstookt zou worden, hetgeen betekent dat er nog maar 0,6⁰C te ‘vergeven’ is. Dat betekent volgens Urgenda de emissie van broeikasgassen in Nederland moet zijn afgenomen met tussen de 25 en 40% t.o.v. van 1990. Urgenda vindt dat de Staat daarvoor moet zorgen. Die wil tot nu toe niet verder gaan dan de 14% uit het nationale SER-Energieakkoord.
Urgenda kiest voor de juridische insteek van de mensenrechten. Artikel 2 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) waarborgt het recht op leven en artikel 8 idem waarborgt het recht op een ongestoord gezinsleven. Beide rechten worden in gevaar gebracht door de nadelige gevolgen van een klimaatverandering boven de 2,0⁰C.
Urgenda ondersteunt haar juridische inzet met analogieën. In een interview in het themanummer Duurzaamheid ( Interview_Minnesma_201301Urgenda_vs2 ) van het interne SP-blad Spanning, dat Rob Janssen en ik hadden met Marjan Minnesma, staat het ‘Kelderluik-arrest beschreven’. De bevoorrader van Coca Cola in een donker Amsterdams café zet een luik naar de kelder open en gaat terug om de kratten te halen die daar naar toe moeten. Het luik ligt op de route naar de WC en terwijl de bevoorrader weg is, valt een cafégast in het gat en breekt akelig zijn been. Het slachtoffer stelt de bevoorrader en Coca Cola aansprakelijk en wint tot in hoogste instantie. De bevoorrader had een gevaarlijke situatie gecreëerd die op eenvoudige wijze te vermijden was geweest en dat was verwijtbaar. Vervang het gat door de klimaatverandering en Coca Cola door de Staat der Nederlanden, en de analogie is duidelijk. Tenminste, voor Urgenda (en voor mij). De interessante vraag is of het ook voor de rechter zo werkt.
Uiteraard kan Nederland niet in zijn eentje de klimaatproblematiek oplossen. Wel kan Nederland (naar de mening van Urgenda) gehouden worden aan zijn evenredig deel. Ook hier hanteert Urgenda een analogie, in dit geval het verdrag van Bonn en de lozing van de Franse kalimijnen op de Rijn. Geen enkele afzonderlijke mijn overschreed de norm, maar de gezamenlijke mijnen wel. De uitspraak was dat elke afzonderlijke mijn gehouden kon worden aan een evenredig deel van het totale probleem.
Een overzicht van de redenering in het artikel Is de staat aansprakelijk voor klilmaatverandering_Urgenda_2014 van Cox en Van den Berg.
Uiteraard vindt de Staat der Nederlanden dat het allemaal heel anders is. Staatsadvokaat Houtzagers heeft een lang juridisch epistel ingediend , met als kernpunten dat het allemaal erg ingewikkeld is en onzeker en in beweging, en dat het klimaatbeleid geen zaak van de rechter is, maar van de politiek.
Daarna zijn er nog meer stukken over en weer gestuurd, en op 14 april 2015 was de eerste zitting voor de rechter. Er waren zo’n 150 mede-eisers en andere sympathisanten meegekomen, alsmede een bonte verzameling persvertegenwoordigers. Het was dringen bij de metaal-detectiepoortjes. Daarna zat de sfeer er goed in en de advocaten van Urgenda, Cox en Van den Berg, kregen applaus in de aparte zaal die de rechtbank voor de menigte had vrijgemaakt.
Ik kon helaas niet bij de zitting zijn, want ik zat in Frankrijk, dus ik kan niet uit eigen ervaring vertellen wat er allemaal gezegd is. Ik heb ook nog geen publicatie van de teksten kunnen vinden, maar het zal ongetwijfeld in lijn liggen met de eerdere documenten.
Er zullen mensen zijn die het een vreemd idee vinden dat je voor zoiets naar de rechter stapt. Ik vind zelf ook dat eigenlijk de politiek al veel eerder zijn werk had moeten doen, maar nu dat niet zo is en Nederland op het gebied van duurzame energie een van de achterlijkste landen van Europa is, denk ik daar toch wat anders over.
Ik sta daar niet alleen in. Een dozijn eminente rechtsgeleerden heeft de “ Oslo Principles ” over het klimaat geschreven. Onder hen Toon Huydecoper en Jaap Spier van de Hoge Raad. Je zou dan toch denken dat het idee niet zo maf is als het lijkt.
Ik blijf het verder volgen. De uitspraak is gepland voor 24 juni. Urgenda gaat daar weer een evenement van maken. Geïnteresseerden kunnen zich aanmelden.