Inleiding
Het Rijk is met, inmiddels, alle provincies en een groeiend aantal gemeenten in januari 2020 het Schone Lucht-Akkoord (SLA) overeengekomen. Met het SLA willen de partijen 50% gezondheidswinst bereiken (in 2030 t.o.v. 2016), wat gekwantificeerd wordt als het terugdringen van het statistisch vervroegd overlijden van 9 naar 5 maand, en 4000 tot 5000 minder voortijdige sterfgevallen. Zie Schone Lucht Akkoord – een halfvol glas .
Er staat een budget voor van €50 miljoen, verdeeld over de jaren 2020 t/m 2023.
De website is https://www.schoneluchtakkoord.nl/default.aspx . Onder ‘Producten’ zijn alle documenten te vinden.
Ik vond het toen de vraag of je dit een half vol of een half leeg glas moest noemen. Dat vind ik nog steeds, maar ik laat dat nu voor wat het is, en ga naar de uitvoering kijken.
De Minister heeft inmiddels de Uitvoeringsagenda, met bijbehorende Kamerbrief, naar de Tweede Kamer gestuurd, en een subsidiesysteem opgetuigd via het SpUk – systeem (Specifieke UitKering), geopend van 01 april t/m 31 oktober 2021. Het subsidiesysteem loopt via RVO op https://www.rvo.nl/subsidie-en-financieringswijzer/spuk-sla . Hier zijn de precieze voorwaarden te lezen.
Subsidieerbare projecten moeten de emissie van NOx , PM10, PM2.5, ammoniak en zwaveldioxide voorkomen (afvangen en filteren en dergelijke telt niet mee). De overhead moet <30% zijn en om de gezondheidswinst van een maatregel in te boeken bestaat een rekentool.
Het gaat om ‘echte’ cofinanciering. Het rijk betaalt de helft en de partner de andere helft, uit eigen geld (en dus niet met elders gesprokkeld geld).
Men kan voor maximaal 5 projecten subsidie krijgen.
Een precieze beschrijving van de themagroepen en pilots is te vinden op https://www.schoneluchtakkoord.nl/schone-lucht-akkoord/themagroepen/ .
Er zijn
- Reguliere emissieverlagende projecten (goed voor maximaal €500.000 per stuk)
Er zijn pilotprojecten (goed voor maximaal €500.000 per stuk) in de categorieën
- Mobiliteit
- Mobiele werktuigen
- Industrie
- Houtstook (bedoeld wordt kleinschalige houtstook door particulieren)
- Binnenvaart en havens
- Landbouw
- Internationaal luchtbeleid
- Participatie en citizen science
En daarnaast zijn projecten (goed voor maximaal €100.000 per stuk) mogelijk in de categorieën
- Innovatieve maatregelen
- Kennis- en adviesproducten
- Participatie en communicatie
De acht pilotcategorieën vallen binnen gelijknamige themagroepen. Daarnaast is er een themagroep Monitoring en Hoogblootgestelde locaties en kwetsbare bestemmingen (nadere details zie de Uitvoeringsagenda (blz 11, 12).
De Brabantse gemeenten
In Noord-Brabant doen mee de gemeenten ’s Hertogenbosch, Bernheze, Best, Boekel, Boxmeer, Boxtel, Breda, Cuijk, Eersel, Eindhoven, Helmond, Heusden, Landerd, Meierijstad, Mill en St Hubert, Oss, St Michielsgestel, St Antonis, Son en Breugel, Tilburg, Uden, Vught en Waalwijk.
(Men mist hier overigens een gemeente als Moerdijk en meer algemeen West-Brabant).
Breda is lid van de themagroep monitoring en houtstook.
Helmond is lid van de themagroep houtstook en heeft een pilotlopen op dat gebied.
Boxtel, St Michielsgestel en Uden zijn lid van de themagroep landbouw.
Eindhoven draait (met anderen) een pilot civil science.
De provincie Noord-Brabant
De provincie is coördinator van de themagroep landbouw, draait een pilot civil science (mogelijk dezelfde als de gemeente Eindhoven), en is lid van de themagroepen monitoring, hoogblootgestelde locaties en kwetsbare bestemmingen, industrie en houtstook.
De provincie heeft inmiddels subsidie toegezegd gekregen voor het maximale aantal van vijf projecten. Over of die daadwerkelijk uitgevoerd gaan worden, moet nog daadwerkelijk beslist worden door GS. Bij de voortgangsrapportage SLA dd voorjaar 2022 wordt dit achteraf verantwoord.
Even aannemende dat alles, waar geld voor is, ook doorgaat, leidt dit tot de volgende projecten (de bedragen zijn steeds die van het Rijk en de provincie samen):
- Pilot combiluchtwassers (€735.000): onderzoek hoe ammoniak- en geurrendement van combiluchtwassers verbeterd kan worden. Daarvan zijn er 2000 in Brabant. Zie ook Het grillige gedrag van luchtwassers .
- Emissiearm of -vrij onderhoud van 550km weg (€137.200)
- Walstroom Moerdijk (€436.000): twee aansluitpunten voor zeeschepen voor de haven van Moerdijk. Die vervangen (deels) dieselaggregaten die het schip aan de praat houden als het aangemeerd ligt.
- Eén vast en twee roulerende meetpunten (€786.000):
In het gebied Den Bosch-Oss-Veghel komt een achtste vast meetstation van het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit (LML). Er was in NO Brabant nog geen station.
Het station komt in landelijk gebied en meet dus de regionale achetrgrond.
Twee stations gaan door Brabant toeren en blijven een half jaar of langer op locatie staan, om lokale vragen op te lossen of om de lokale civil science-sensoren te ijken. Zie https://www.brabant.nl/actueel/nieuws/milieu/2021/provincie-investeert-in-3-extra-meetpunten-voor-luchtkwaliteit . - Een bijdrage aan het project op 13 industrieterreinen te verduurzamen (€120.000 ). Dit is een kennisproject. Over dit project “Grote Oogst” een apart kopje.
Grote Oogst
Noord-Brabant heeft meer dan 600 bedrijventerreinen. De provincie heeft er 13 geselecteerd, verspreid over de provincie, die samen goed zijn voor 65% van het energieverbruik op industrieterreinen. Zie https://www.brabant.nl/subsites/groteoogst/project-grote-oogst .
Het Grote Oogst-project gaat over verduurzaming in ruime zin. Dus niet alleen over luchtkwaliteit, maar ook over energietransitie, klimaatadaptatie, circulariteit en stikstof. Het luchtkwaliteitsgeld is dus een kleine, gelabelde, bijdrage aan een deel van een groter probleem. Een bedrag van nog geen 10 mille per industrieterrein kan inderdaad niet meer zijn dan alleen maar een onderzoek.
De provincie is het Grote Oogst-project gestart met verkennende gesprekken met de lokale overheden, parkmanagement en andere organisaties. Doel is om belemmeringen en kansen op de terreinen in beeld te brengen en te kijken welke behoeften er zijn. En waar de provincie lokale partners kan ondersteunen in hun eigen ambities in de transitie naar een duurzame economie en een duurzame omgeving. Ook de BOM, de waterschappen en VNO-NCW zijn betrokken. In de volgende stap wordt gekeken hoe de samenwerking vorm kan krijgen.
De provincie werkt op elk van de 13 terreinen toe naar langjarige samenwerkingen en financiering, gezamenlijke ambities met partners en een concreet plan van aanpak.
Toevoeging dd 04 april 2022:
Brabannt trekt ruim een kwart miljoen uit (overigens, gezien de omvang van de taak, niet buitensporig veel) voor verduurzamingspogingen op bedrijventerreinen De Hurk in Eindhoven, Vosdonk in Etten-Leur, het industrie- en havenbedrijf in
Moerdijk en De Dubbelen in Veghel.
