Proces-
en risico-analyse Berenschot van SDE+/GVO in 2017
In 2017 heeft het
bureau-Berenschot voor regering en parlement een onderzoek uitgevoerd naar de
Regeling SDE+ (Stimulering Duurzame Energie) en naar de Regeling Garanties van
Oorsprong (GVO). Daaruit kwamen vijf risico’s bij duurzame warmte en
mestvergisting naar voren. Ook heeft Berenschot aanbevelingen gedaan.
Er zijn ‘grote
stappen’ gezet, aldus minister Wiebes in een brief aan de Tweede Kamer dd 15
mei 2019. In die brief bespreekt hij de vijf risico’s. Zie https://www.rijksoverheid.nl/binaries/rijksoverheid/documenten/kamerstukken/2019/05/15/kamerbrief-over-maatregelen-naar-aanleiding-van-proces-en-risicoanalyse-sde-gvo-regeling/kamerbrief-over-maatregelen-naar-aanleiding-van-proces-en-risicoanalyse-sde-gvo-regeling.pdf
.
De eerste twee hebben een vooral technisch karakter en gaan over het verbeteren
van de verwerving en de omgang met meetgegevens. Die laat ik hier onbesproken.
Warmte
Men kan SDE+ – subsidie krijgen voor duurzame warmte. Die warmte moet uiteraard ook daadwerkelijk worden ingezet voor wat volgens de criteria ‘nuttig’ heet. Dat bleek soms moeilijk te controleren.
De afspraak is nu dat de controlerende instantie CertiQ meer geautomatiseerd en vaker meetgegevens binnen moet krijgen en dat de toepassingen een code krijgen. Bij hoog risico-toepassingen gaat RVO vaker controleren.
Mestvergisting
Bij covergisting moet minstens 50% dierlijke mest gebruikt worden, en bij monovergisting minstens 95%. In beide gevallen kan er toeslagmateriaal ingezet worden. Er bestaat een limitatieve lijst met wat daarvoor gebruikt mag worden. Die blijkt echter moeilijk te controleren. Bij grote bedrijven moet de accountant zelf controleren wat er met de stront bijgemengd wordt, en bij kleine bedrijven mag dat worden uitbesteed aan een meetbedrijf.
Tot nu toe stond niet in de subsidievoorwaarden van de SDE+ dat een vergister aan de meststoffenwetgeving moet voldoen. Nu wel, en dat maakt het mogelijk de subsidie bij wangedrag in te trekken en maakt meer gerichte controles mogelijk.
De rubriek ‘covergisting” houdt vanaf 2019 op te bestaan en gaat onder de categorie ‘allesvergisting’ vallen. Co-vergisten brengt nu geen financieel voordeel meer, waardoor het genoemde 50%-aandeel niet meer gecontroleerd hoeft te worden.
Er zijn overtredingen die bestuurlijk zijn en/of op basis van de subsidievoorwaarden afgehandeld kunnen worden. Er zijn twee situaties rond vergistingsbedrijven die SDE+subside hebben, waar een vermoeden van fraude is (en dus het strafrecht geldt).
Maar mestvergisting is niet alleen een probleem, het levert ook op. De ruim 200 installaties in Nederland die biomassa, mest of beide vergisten, produceren bijna 12PJ aan elektriciteit en/of groen gas en/of hernieuwbare warmte.
Een schets van de context om dit getal te plaatsen.
De totale hoeveelheid duurzame energie in Nederland bedroeg in 2018 158PJ, goed voor 7,4% van alle energie (www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2019/22/aandeel-hernieuwbare-energie-naar-7-4-procent ), waarvan ongeveer 12PJ uit zonne-energie. Mestvergisting leverde dus in 2018 ongeveer evenveel energie als zonnepanelen.
De hoeveelheid energie uit zonnepanelen zal groeien, maar zo ook de hoeveelheid uit mestvergisting. Men verwacht dat er nog 85 bedrijven bijkomen, samen goed voor bijna 10PJ.
Men ziet overigens ook aan de eerste CBS-grafiek dat de grotere categorie biomassa, waarvan mestvergisting een onderdeel is, goed is voor 61% van alle duurzame energie (dus 96PJ).
Biomassa kent zijn dilemma’s en daarbinnen mestvergisting ook (zoals de veronderstelde relatie met de te grote veestapel). En omgevingsvergunningen moeten goed zijn.
Maar ik verzet mij tegen de huidige trend om beide per definitie politiek te verdoemen.
Ik ben eigenlijk van mening dat er een scherpe scheidslijn moet zijn tussen vergisters per bedrijf, zoals bijvoorbeeld de monovergister van Campina en de gecentraliseerde covergisters op bijvoorbeeld een industrieterrein. Een centrale monovergister ben ik nog niet tegen gekomen. Bij een vergister voor 1 varkensboer of melkveehouder schat ik eventuele productie risico’s aanzienlijk lager in. Ook het transport zal voor een groot gedeelte wegvallen. Ik ben, na enkele bezoeken, wel enorm enthousiast over de ontwikkeling. Een ander aspect is dat de aanwezigheid van veel bedrijfsvergisters waarschijnlijk een positief aspect kan zijn in de regionale energievoorziening.
Ik kan uw bewering, dat er een scherpe scheiding moet zijn tussen centrale covergisters en bedrijfs-monovergisters, niet meteen op zijn merites beoordelen. Mogelijk heeft u gelijk, maar ik weet er niet zoveel specifiek van af dat ik u dit gelijk ter plekke geven kan.
Heeft u ergens een nadere onderbouwing vna deze stelling, of kunt u mij wat meer vertellen over uw bezoeken en hoe u die tot deze mening gebracht hebben?
Met u denk ik, dat bedrijfsvergisting een gunstig effect op de lokale energievoorziening hebben kan. Op mijn site staat een stuk over zuivelboerderij Den Eelder, die mede vanwege een grote monovergister, nu klimaatneutraal is.