The New Block
In eerste instantie vanuit de gemeente Eindhoven is het Klimaatnetwerk Eindhoven opgericht als een soort platform, waarbij iedere Eindhovense of in Eindhoven werkzame organisatie zich kan aansluiten die iets doet met klimaat en duurzaamheid in ruime zin. Zie https://klimaatnetwerk040.nl/ . Milieudefensie Eindhoven en BVM2 hebben zich ook aangemeld. In deze blog is hieraan eerder aandacht besteed op De klimaatneutrale stad Eindhoven en het Eindhovens Klimaatnetwerk .
Daarnaast is, ook vanuit de gemeente, voorlopig als proef, een nieuw centrum opgericht dat, naar men zegt, een beetje op de Amsterdamse Balie lijkt. Dat heet The New Block. De proefperiode loopt van maart 2021 t/m maart 2022. De Balie biedt aan leden van het Klimaatnetwerk Eindhoven faciliteiten (zoals zaaltjes) en organiseert activiteiten, zoals stadsgesprekken.
The New Block krijgt (na verbouwing) als pand de voormalige bunker SFS aan de Glaslaan/ Kastanjelaan.
Zie www.thenewblock.nl en www.ed.nl/eindhoven/the-new-block-strijp-s-eindhoven-clubhuis-voor-circulair-bouwen~ab3ae9b4/ en www.burokade.nl/projecten/the-new-block-strijps/ .
Door deze constructie kan het Klimaatnetwerk Eindhoven inhoudelijk onafhankelijk van de gemeente opereren.
Op 8 en 9 oktober 2021 gaat The New Block een klimaatfestival organiseren.
Het openingsdebat
De eerste debatavond was op donderdag 29 april. Het was helaas nog op Zoom. Het programma:
- Welkom door The New Block
- Inleiding door Milieudefensie op het thema
- Verdieping op het thema Huub Keizers: MT-lid BTIC bij Bouw en Techniek Innovatie Centrum
- Vragen en gesprek met deelnemers
- Plannen en programma voor 2021 Klimaatnetwerk 040 @TheNewBlock
Ik trad op voor Milieudefensie onder de exacte titel “Inleiding vanuit de maatschappelijke standpunten in relatie tot het klimaatplan van Eindhoven 2021 – 2025 door Bernard Gerard (Milieudefensie)” en dat in tien minuten.
Wat betekent dat ik kort moest vertellen wat Milieudefensie was en wat Milieudefensie van het Eindhovense Klimaatplan vond, wat noodgedwongen soms betekende wat ik er zelf van vond.
Omdat de andere spreker vooral op de techniek zou zitten, heb ik mij vooral geconcentreerd op een politieke insteek (maar ik ben bepaald geen techniekhater!).
Wat ik van het Eindhovense Klimaatplan vind, staat hieronder.
Mijn presentatie is hier te vinden –>
Huub Keizers is verbonden aan TNO en heeft heel veel kennis van de technische aspecten van woningbouw, en ook genoeg gezond verstand om de maatschappelijke en politieke blokkades te zien (maar daar was hij niet voor gevraagd).
De gebouwde omgeving (huizen plus Nutsgebouwen) is (landelijk gemiddeld) goed voor 38% van de CO2 – emissie, 30% waarvan voor rekening van stroom en 70% voor rekening van warmte.
Aan de orde kwamen zaken als isolatie, warmteopslag, nieuwe ontwikkelingen op het gebied van zonnepanelen bij woningen, en combi warmte-PV panelen.
Daarna nog beraadslagingen over praktische zaken rond de toekomst van The New Block.
Keizers had een dergelijk plaatje, maar dan van een andere proefopstelling va de TU/e .
De presentatie van Keizers is hier te vinden:
Het Eindhovense Klimaatplan 2021 – 2025 “Naar een klimaatneutraal Eindhoven”.
Gedateerd oktober 2020, te vinden op https://eindhoven.parlaeus.nl/user/search/action=showpt/item=8569/Bijlage_1_-_Klimaatplan.pdf .
De bottom line is dat grote stedelijke gemeenten te veel taken, te weinig geld, te weinig zeggenschap en te weinig grond hebben om op eigen kracht de klimaatneutraliteit te bereiken, met omvangrijke delen van de bevolking die geen zonneparken en nog minder windparken willen, terwijl de noodzaak daartoe steeds urgenter wordt. Dat geldt ook voor Eindhoven.
Het kabinet heeft de energietransitie gedecentraliseerd en dat heeft voor- en nadelen.
Daarom bevatten klimaatplannen als dat van Eindhoven veel politieke bezweringen (‘samen’ en ‘inclusief’ en ‘partners’ en ‘Brainport’ en zo), veel proceduretaal, probleemherhalingen en beloftes. Tot op zekere hoogte kunnen gemeenten niet anders en ze onderscheiden zich hoe zeker de hoogte is. Eindhoven heeft in het verleden nooit een voorhoedefunctie nagestreefd heeft (zie Provincie Noord-Brabant en Brainport bluffen over eigen duurzame prestaties, en moeten aan duurzaamheid denken bij de verdeling van het Brainportgeld ).
Het klimaatplan t.a.v. de gebouwde omgeving biedt een gemengd beeld. Die is in Eindhoven goed voor 53% van de totale directe CO2 – uitstoot, meer dus dan landelijk gemiddeld.
Voor de bestaande sociale woningbouw is de overheersende indruk goede bedoelingen en machteloosheid. De gemeente heeft hier weinig te zeggen en is afhankelijk van de woningbouwverenigingen via een Duurzaamheidspact, maar die woningbouwverenigingen zijn ook weer de dupe van de verhuurdersheffing van het kabinet. Er is een moeizaam proces geweest in Aardgasvrije wijk-proeftuin ’t Ven , en men probeert afspraken te maken in andere pionierbuurten als de Generalenbuurt en de Sintenbuurt.
De bestaande vrije huur is in praktijk aan de goden overgeleverd.
Het verduurzamen van de koopsector is momenteel eigenlijk bijna uitzichtsloos.
Milioeudefensie heeft een warmtefonds voorgesteld (zie https://milieudefensie.nl/actueel/warmtefonds-een-warm-huis-voor-iedereen.pdf )
Kantoren moeten m.i.v. 1 jan 2023 allemaal Label C of beter zijn en dat loopt wel, omdat daar wettelijke dwang achter zit (Bouwbesluit).
Nieuwbouw moet van het Bouwbesluit BENG zijn (Bijna Energie Neutraal Gebouwd), en vanwege die wettelijke bepaling loopt dat ook wel.
Het Klimaatplan t.a.v. de mobiliteit is grosso modo goed, maar gaat trager dan in sommige andere gemeenten. Hier zit bevoegdheid en ook wat geld, o.a. vanuit het Rijk. In Eindhoven stijgt de CO2 – uitstoot van het verkeer.
In het mobiliteitsbeleid zitten veel elementen die Milieudefensie in het verleden aangedragen heeft (zie www.bjmgerard.nl/?p=2798 ).
Verder heb ik hier het gesjoemel rond Eindhoven Airport genoemd als reden waarom Milieudefensie altijd een zekere afstand tot de macht wil houden. Het gesjoemel werd onder andere duidelijk bij de aanvraag voor de natuurvergunning (zie https://www.bjmgerard.nl/?p=15125 ). Het komt erop neer dat men (waarschijnlijk vooral de minister en haar ambtenaren) eerst ruim 30% aan de geluidsruimte erbij sjoemelen, en dat ze dan Van Geel uitvoeren om die 30% er weer af te halen.
De luchtvaart blijft niet te vertrouwen.
Het belangrijkste beleid t.a.v. de industrie is nationaal (koolstofheffing en het Emission Trade System (ETS), subsidies, MJA-afspraken, Wet Milieubeheer, industrietafel Klimaatakkoord. Milieudefensie heeft hier een geschiedenis, omdat Milieudefensie, samen met o.a. de FNV en andere milieuorganisaties, een op het ETS aanvullende koolstoftaks afgedwongen hebben. De grote klimaatdemonstratie in Amsterdam gaf de doorslag.
Eindhoven is onderdeel van de grote maakindustrie in de omgeving, maar de Eindhovense industrie loost verhoudingsgewijze weinig CO2 . Landelijk komt ongeveer 30% van alle direct uitgestoten CO2 uit de industrie, in Eindhoven is dat 16% .
De CO2 – uitstoot daalt de laatste jaren met 4,5% per jaar. Dat is niet slecht.
In Eindhoven vallen DAF Trucks en de asfaltcentrale onder het ETS.
In elk geval op papier heeft Eindhoven een interessant aanvullend industriebeleid. Men probeert (en dat moet dan op vrijwillige basis) deals te sluiten met bedrijfssectoren of bedrijfsterreinen, zoals bijvoorbeeld met het grote terrein voor zware industrie De Hurk. Daar heb ik overigens in mijn gemeenteraadstijd (tot 2010) zelf ook al voorstellen voor gedaan. Basisgedachte is dat er meer collectiviteit ontwikkeld wordt voor restwarmte, halffabrikaten, reststromen en dergelijke.
Over de resultaten valt nog niet wat met zekerheid te melden.
Innovatie in Brainport leidt meestal tot troostrijk liturgisch gemurmel.
Ongetwijfeld willen bedrijven, samen met TNO en de TU/e, best wel leuke uitvindingen doen waar lekker aan te verdienen valt. Op Brainportniveau gaat aan het woord ‘-klimaat’ meestal het woord ‘Investerings-‘ . Er wordt ongetwijfeld geïnnoveerd (men kietelt zich graag met de eigen intelligentie), maar je ziet er op milieu- en klimaatgebied in de regio zelf niet zoveel van terug. Er is wel een duurzaamheidsbeleid van gemeenten, maar niet van de regio (althans, ik zie het niet).
Innovatie is in Brainport vooral opium van de bestuurders.
Over de eigen gemeentelijke organisatie heb ik in mijn korte presentatie niet wat gezegd. Het gaat vooral over een verduurzamende omgang met vastgoed en voor zover ik dat beoordelen kan, gaat dat goed. Vanuit Milieudefensieperspectief valt daar verder weinig over te zeggen.
Het Klimaatplan formuleert t.a.v. de productie van hernieuwbare energie vooral beperkingen.
Volgens de regels is op Eindhovens grondgebied slechts één windturbine mogelijk en dat kan, vanwege de provincie, alleen als die gecombineerd wordt met minstens twee molens in buurgemeenten.
Het aantal panelen op daken nadert de kwart miljoen en dat is bijna de planning. Het zou kunnen doorgroeien naar ruim een miljoen in 2050, maar dan nog voorzien die in niet meer dan 10% van wat er, met de huidige aannames, in 2050 aan stroom nodig is.
Zonneparken zijn dus nodig. Eerder benoemde Eindhoven in de Beleidsnota zonneparken en windturbines vooral onmogelijkheden (er kwam geen enkel concreet plan uit), nu denkt men dan toch na over 3 a 4 kleinere parken van samen ongeveer 20 hectare. Het houdt niet over, maar is een begin. Zie www.bjmgerard.nl/?p=13573 .
Er wordt veel onderzoek gedaan naar alternatieve vormen van warmte, maar vooralsnog is het resultaat onduidelijk. Eindhoven is nu eenmaal op dit gebied niet ruim bedeeld.
Daarom wil Eindhoven biomassa aanhouden als transitiebrandstof, dit uiteraard onder voorwaarden van duurzaamheid. Ik deel dit standpunt (Milieudefensie heeft het er moeilijk mee).
Het klimaatplan bevat een circulariteitsparagraaf (onder het kopje ‘indirecte uitstoot’). Dat staat vol goede voornemens, waarvan de uitkomst nog niet te voorspellen valt. Ik heb er in de presentatie niet wat over gezegd, maar ik ben er niet negatief over.
Dag Bernard!
Ik was op zoek naar informatie over de stand van zaken ivm met het klimaatplan van Eindhoven en vond jouw blog. Interessante informatie. Ik zag nog een aantal andere posts hierover (het vliegveld, etc), en vroeg me af of jij meer weet hierover, of welke bronnen goed zijn voor het bekijken van de voortgang, nu dat het einde van dit klimaatplan langzaam in zicht komt?
Dag Jules
Je vraagstelling is wel erg algemeen. Het antwoord vraagt bijna om een Algemene Beschouwing en daarvoor ontbreekt me de tijd.
Het klimaatcentrum The New Block heeft in praktijk geen rol van groot belang ontwikkeld.
Zaken als de Klimaatbegroting worden meegenomen in de Eindhovense gemeentepolitiek. De Eindhovense gemeentesite werkt slecht. Als je wilt zoeken, kun je het beste op het Raads Informatie Systeem (RIS) kijken ( https://www.eindhoven.nl/bestuur-en-beleid/bestuur/gemeenteraad ).
De gemeenten Eindhoven en Helmond proberen in 2030 klimaatneutraal te worden. Daartoe worden allerlei publieksbijeenkomsten belegd en projecten gestart. Wat daar uit gaat komen moet nog blijken , maar er is goede wil. Je kunt dit et beste bekijken op https://wat-als-het-ons-lukt.vercel.app/ ,
Het vliegveld blijft (ten onrechte) meestal buiten koolstofbalansen en speelt in het Eindhovense klimaatbeleid geen grote rol. Je kunt het vliegveld het beste als een op zichzelf staande grootheid zien.
Ik wil wel op eventuele verdere vragen reageren, maar dan met je ze iets specifieker maken.