Een van de grootste struikelblokken bij het verduurzamen van de woningvoorraad is de massa goedkope en betaalbare koopwoningen. Er zitten vaak mensen in die het niet kunnen betalen, ook geen lening kunnen of (ouderen) willen afsluiten, en waar ook geen vorm van collectieve organisatie is.
Uiteraard is het probleem bij gemeenten bekend en die gaan er op hun manier mee om. Maar die manier gaat vaak niet ver genoeg: de aanpak is individueel, betreft vaak alleen maar geld en ontzorgt niet genoeg.
Energiecoöperaties doen hun best. 040Energie in mijn woonplaats Eindhoven heeft zijn eigen energieloket ( https://040energie.nl/energieloket/ ) en biedt bijvoorbeeld op wijkniveau collectieve zonnepanelen aan, maar echt organisatiewerk (bijna in de sfeer van het opbouwwerk) kan men er in alle redelijkheid niet van verwachten. Dat vraagt meer.
Nu las ik op de website van de Regionale Energie en Klimaat Strategie (REKS) van de regio Hart van Brabant (dat is, zeg maar, het gebied Tilburg-Waalwijk ) een interessant artikel over hoe de Energie Coöperatie Udenhout het aangepakt had. Na veel onderzoek gaat die een ESCo oprichten (een Energy Service Company). Udenhout is een dorp dat onder de gemeente Tilburg valt. (Tilburg presteert trouwens in verduurzamingszaken een stuk beter dan mijn borstkloppende gemeente Eindhoven).
Gekozen is voor de wijk Achthoeven, een wijk die voer het overgrote deel uit eengezins koopwoningen uit de jaten 1970-1980 bestaat met (in 2020) een gemiddelde woningwaarde van €356.000 ( https://allecijfers.nl/buurt/achthoeven-tilburg/ ).
Omdat ik het een nuttig artikel vind, druk ik het hieronder af.
De illustraties komen van Funda (09 januari 2022) en hebben geen verdere bedoeling dan om een impressie te geven van hoe de wijk er uit ziet..
Jan Snelders: “We moeten naar one stop shopping voor particuliere woningverduurzaming”
In de Regionale Energie- en Klimaatstrategie heeft Regio Hart van Brabant afgesproken om 20 procent energie te besparen in 2030, en 50 procent in 2050. Maar hoe doe je dat? Een van de projecten om dat te ontdekken is RHEDCOOP, dat onder andere in de gemeente Tilburg loopt. We spreken erover met Jan Snelders.
Regionale Energie- en Klimaatstrategie
Meer dan dertig regio’s in Nederland maken plannen voor energiebesparing en de overstap op duurzame energiebronnen voor elektriciteit en het verwarmen van woningen en gebouwen. In Hart van Brabant kijken we ook hoe we onze omgeving kunnen aanpassen aan klimaatverandering. Die plannen staan in de Regionale Energie- en Klimaatstrategie (REKS).
Als oprichter en voormalig voorzitter van de Energie Coöperatie Udenhout, waar hij inmiddels projectleider is, kan Jan Snelders meepraten over energiebesparingsvraagstukken. Een van de projecten waar hij sinds de start in 2019 bij betrokken is, is het Interreg-project RHEDCOOP: Renovatie en Hernieuwbare Energiediensten door Coöperaties. Het doel van het project is om te komen tot een duurzame ondersteuningsstructuur voor particuliere woningeigenaren bij de verduurzaming van hun huis.
Wensen en behoeften
RHEDCOOP heeft tot interessante inzichten geleid. Jan: “We zijn vanaf nul begonnen: we wilden woningen verduurzamen, maar hadden geen idee wat werkt. Daarom zijn we in Udenhout twee jaar lang bezig geweest met enquêtes en gesprekken om de behoeftes van inwoners op te halen en ook daadwerkelijk experimenteren met ideeën die we hadden.”
Daaruit bleek dat mensen hun huis best willen aanpakken, maar daar niet altijd geld voor willen lenen. Jan: “Zeker bij oudere generaties is ‘lenen’ een lelijk woord, dus we moesten op zoek naar een alternatief. Bovendien bestaat er achter de voordeur stiekem best wat energiearmoede. Mensen hebben moeite om hun energierekening te betalen en dat wordt alleen maar lastiger.”
Ook bleek dat inwoners graag begeleid worden door een onafhankelijk, kundig en betrouwbaar iemand, liefst met een lokaal gezicht. Dat zijn volgens Jan niet per se mensen van de gemeente, maar wel mensen van een coöperatie die je tijdens de tennis of carnaval ook tegenkomt. Als een lokale adviseur iets zegt, dan wordt dat eerder als waar aangenomen dan bij een onbekende.
Verder is een analyse gemaakt van de opbouw van de Udenhoutse wijk Achthoeven en het type maatregelen dat zou passen bij die woningen, zoals schilisolatie, nieuwe beglazing, zonnepanelen en een warmtepomp. Jan: “Op basis daarvan zijn we uniforme duurzaamheidspakketten gaan maken met ook de mogelijkheid voor volledige ontzorging en financiering, De conclusie was dat je pakketten kunt bedenken wat je wilt, maar dat mensen toch altijd wat anders willen. Uiteindelijk zijn geen twee huizen of huiseigenaren hetzelfde en kom je toch uit op individuele situaties, wensen en behoeften.”
Alles-in-één-loket voor verduurzaming
De zoektocht leidde tot het idee om woningeigenaren op één plek van A tot Z te helpen bij de verduurzaming van hun woning via een zogenaamde ESCo: een Energy Service Company. Jan: “Je hebt dan één loket waar alle woningeigenaren terecht kunnen voor alle informatie, vragen, advies én de uitvoering, in de vorm van een abonnement met een vast bedrag per maand, net zoals bij de krant of Netflix. Complete begeleiding en volledige ontzorging dus, tot en met de mogelijkheid om te financieren.”
In de praktijk houdt het in dat je als huiseigenaar met een vraag een lokale energieadviseur belt, die bij je langskomt. Zo iemand kan een scan maken van je huis en een advies geven over de verduurzamingsstappen die je kunt nemen. Dat kan stapsgewijs en is ook niet verplicht. De aanpak spreekt ook veel energiecoöperaties uit de regio Hart van Brabant aan, en inmiddels worden een aantal pilotwoningen op basis van dit principe aangepakt. De bewoners worden dus volledig ontzorgd, inclusief de maatregelen.
De rode draad bij het concept is dat de klantreis uniform is. Jan: “De volgorde van de stappen is bij iedereen hetzelfde, alleen de mate van ondersteuning verschilt. Aan de ene kant heb je mensen die alles zelf uitzoeken maar een duwtje nodig hebben, terwijl anderen er totaal geen verstand van hebben en hulp zoeken. En alles wat daar natuurlijk tussen zit. Maar alles is erop gericht om iedereen te laten komen tot een zo duurzaam mogelijk huis.”
Toekomst van de ESCo
Aan het eind van het jaar loopt RHEDCOOP af, en dan wordt ook het ESCo-model opgeleverd. Ondertussen wordt gekeken of en hoe het project voortgezet kan worden en daarbij hoort ook een evaluatie en opschalingsadvies: hoe komt we stapsgewijs tot een Tilburgse en wellicht regionale aanpak? Daar moet dan wel geld voor beschikbaar worden gesteld. In Breda is volgens Jan de ervaring dat een ESCo rendabel te maken is, met blijvende steun van een gemeente.
Jan: “De gemeente heeft de regie op het verduurzamen van de gebouwde omgeving. In Tilburg alleen al heb je het over tienduizenden particuliere woningen die verduurzaamd moeten worden. De lokale energiecoöperaties kunnen en willen daar een rol in spelen, en dat scheelt de gemeenten werk. Verduurzamingsmaatregelen kennen een te overziene terugverdientijd. Maar het volledige traject van de klantreis bestaat uit meer stappen dan alleen begeleiden of uitvoeren. Daar is blijvende ondersteuning voor nodig. Als je als gemeente dan toch al middelen hebt gereserveerd voor die energiebesparing, dan denk ik dat je de middelen ook hiervoor kunt inzetten. Het leidt tot minder werk voor de gemeenten je kunt coöperaties ondersteunen om hun rol in de klantreis goed en blijvend te kunnen invullen.“
Vliegwielfunctie
Uiteindelijk hoopt Jan dat ook andere gemeenten en coöperaties aansluiten bij het initiatief. Jan: “We zitten nog te vaak op eigen eilandjes dingen te bedenken. Laten we elkaar opzoeken, want je buurman doet misschien wel hetzelfde. Dat gebeurt nu gelukkig steeds meer en de REKS is daarin ondersteunend geweest. Ik verwacht daarom dat dit project ook als een vliegwielfunctie werkt en uiteindelijk op meer plekken wordt opgepakt”
Kijk voor meer informatie over RHEDCOOP op de website van de gemeente Tilburg of ecudenhout.nl. Meer informatie over de REKS vind je op regio-hartvanbrabant.nl/REKS.
Het betreffende artikel is te vinden op one stop shopping voor particuliere woningverduurzaming_02 jan 2022