Contractvormen
De huidige discussie over energiecontracten kent twee smaken: vaste (met een looptijd van een vooraf overeengekomen aantal jaren) en variabele (met een onbeperkte looptijd en wederzijdse mogelijkheid tot maandelijkse opzegging). Tot niet heel lang geleden waren variabele contracten op de langere termijn iets goedkoper, maar dat pakt in de huidige tijd, waarin de energieprijzen in korte tijd drastisch gestegen zijn, nu erg slecht uit.
Naast genoemde twee vormen is er een derde vorm in opkomst, de dynamische contracten. Op het moment dat dit geschreven wordt is dat nog een niche waar elf kleine aanbieders actief zijn, te weten www.anwb.nl/huis/energie/vast-of-variabel-energiecontract , www.nextenergy.nl/, https://tibber.com/nl/lp-2 , www.zonneplan.nl/ , www.frankenergie.nl/ , www.easyenergy.com/ , www.energyzero.nl/ , https://nieuwestroom.nl/ , www.new-energy.nl/ , www.elix.nl/energy-services/ en https://www.opensourceenergie.nl/ . ENGIE is er mee bezig ( https://www.engie.nl/over-ons/kennisbank/artikel/dynamisch-energiecontract ). Energie van Ons is via EnergyZero bezig om dynamische tarieven op te bouwen.
ANWB, NextEnergy, Tibber, FrankEnergy, EasyEnergy en EnergyZero garanderen groene energie op basis van Garanties van Oorsprong, al dan niet uit Nederland. NewEnergy levert groene stroom op aanvraag van de klant, en bij Zonneplan, NieuwStroom en OpenSourceEnergy is geen of geen duidelijke verwijzing naar groene stroom te vinden.
Ik vind de uitleg van de ANWB uitgebreid en publieksvriendelijk.
Ook een aantal bovengenoemde organisaties hebben samen een uitlegsite ontworpen op https://www.dynamische-energieprijzen.nl/ .
Ik heb verder niets met welk van de genoemde leveranciers dan ook, en mijn opsomming moet niet als aanbeveling gezien worden.
Met de implementatie van Europese regelgeving in de komende Energiewet moeten leveranciers met meer dan 200.000 klanten verplicht zo’n leveringsovereenkomst met dynamische prijzen aanbieden.
Deze grafiek is te vinden op Naar de EPEX Day Ahead pagina en links in de afbeelding bij ‘View’ type ‘Graph’.
Wat is een dynamisch tarief?
De stroomprijs loopt sterk uiteen binnen een etmaal. Bovenstaande grafiek is van de EPEX-beurs en geeft de DayAhead-cijfers weer, die op 15 nov 2022 vastgezet zijn voor 16 nov 2022. Elke punt staat voor een gemiddelde over één uur.
Voor gas bestaat iets dergelijks, maar dan wordt gemiddeld over een etmaal.
Bij een variabel tarief moet een leverancier middelen over (momenteel) een maand, en bij een vast tarief over de looptijd van het contract. Hij moet dus bij het inkopen elke maand of jaar inschatten wat de energieprijs zal zijn om zijn leverantie veilig te stellen, zonder zeker te weten of de inkoop onder de verkoop ligt. Het risico ligt bij de leverancier. In feite speelt die voor bank.
Om dat risico af te dekken, zet de leverancier een risico-opslag op zijn tarief.
Bij dynamische energietarieven rekenen de leveranciers de markttarieven direct aan de klant door. De klant betaalt voor sec de stroom om 08.00 uur (nauwkeurig gezegd, in het interval van 07.30 – 08.30 uur) €288/MWh (zijnde 28,8 cent per kWh) , en betaalt rond 22.00 uur €99/MWh, zijnde 9,9 cent per kWh.
Het risico ligt dus nu bij de klant. Daarom zit er op de tarieven geen risico-opslag en geen winstmarge. Het enige risico is dat de klant niet betaalt, maar dat is een algemeen probleem bij het handelen in wat dan ook.
De aanbieder leeft van een abonnementsbedrag, dat aan de klant in rekening wordt gebracht. Bij bijvoorbeeld NextEnergy is dat €4,50 voor stroom en €4,50 voor gas, en bij de ANWB idem 7-7.
Het teruglevertarief voor zelf opgewekte energie is gelijk aan het aanlevertarief op dat moment (op zijn minst bij de ANWB, ik heb het bij de anderen niet gecontroleerd).
De klant krijgt deze DayAhead-tarieven op een app te zien. De getoonde app is van NextEnergy.
Let wel dat voor zowel de vaste, variabele als dynamische energiecontracten geldt dat de energiebelastingen en netbeheerkosten hetzelfde zijn. Met een dynamisch energiecontract zijn alleen de leveringskosten (de stroom sec) dynamisch.
De leverancier kan ervoor kiezen om als een soort betalingsregeling over bijvoorbeeld een maand te sommeren (en dus te middelen). De rekening over januari bestaat dus uit de opgetelde uurverbruiken in januari. De maandbedragen kunnen dan sterk wisselen.
Hij kan er ook voor kiezen om over een jaar te sommeren en dat door 12 te delen, waardoor voorspelbare voorschotbedragen op een onvoorspelbare werkelijkheid ontstaan.
Wat is het voordeel van een dynamisch tarief?
Een dynamisch tarief heeft drie of vier soorten voordeel, een of twee voor de klant en twee voor het elektriciteitsnet. Die gelden vooral voor stroom en niet zo voor gas, omdat gas moeilijker verschuifbaar over de dag is.
Het eerste voordeel is simpelweg dat er zonder winst- en risico-opslag doorberekend wordt. Dat voordeel bestaat ook zonder gedragsverandering.
Het tweede voordeel ontstaat als men zijn gedrag aanpast aan de prijscurve. Dat loont vooral bij stroomvretende activiteiten, zoals de elektrische auto opladen (zo rolde de ANWB erin) of de wasmachine aanzetten. Of de wasdroger, maar je kunt de was natuurlijk ook gewoon aan de lijn hangen, nog goedkoper. Bij de getoonde EPEX-curve moet je dus je auto diep in de nacht laden (en dat weet je dus een dag van tevoren).
De ANWB-website noemt als een typerend voorbeeld (maar dat is uiteraard sterk van van alles afhankelijk en Ohne Gewähr) een haalbaar jaarlijks voordeel voor een huishouden met een elektrische auto ruim €300, en zonder elektrische auto ruim €160. In het Eindhovens Dagblad van 10 okt 2022, waaraan iemand van de ANWB geïnterviewd werd, werden hogere bedragen genoemd (en duizenden nieuwe klanten).
Let wel dat dit een verwachting is en geen garantie.
Zonneplan stelt dat over de periode juli-september 2022 een inactieve consument die alleen op dure momenten stroom pakte €0,59 per kWh betaalde, een consument die er een beetje op let €0,49 en een consument die er echt op let en een elektrische auto heeft €0,30 per kWh betaald heeft. Ook dit Ohne Gewähr.
Het derde voordeel is maatschappelijk: de daluren opzoeken vermindert de piekbelastingen van het elektriciteitsnet.
In theorie is het zelfs denkbaar dat het systeem aan zichzelf ten onder gaat, omdat de piekwerking zo goed bestreden wordt dat de prijs gedurende een etmaal min of meer constant wordt.
Het vierde voordeel is dat stroomprijzen per uur de financiële basis leveren voor een verdienmodel van energieopslag. Je vult de opslag als de stroom goedkoop is, en je leegt hem als de stroom duur is. Elektrische auto’s worden zelfs al als opslag gebruikt.
Wat zijn de nadelen van een dynamisch tarief?
Als je weet wat je doet en daarnaar handelt, en als je voldoende financiële marge hebt, zijn er eigenlijk geen risico’s. In Scandinavië is (zegt de ANWB) een dynamisch energiecontract inmiddels de norm.
En je moet een slimme meter hebben.
De slimme meter
Voor een dynamisch energietarief is een slimme meter verplicht. De energieleverancier moet tot op het uur jouw gedrag kennen om verantwoorde inschattingen te maken van jouw energiepatroon.
Bij de invoering van de slimme meter waren er privacy-bezwaren, zowel na een hack maar ook zonder een hack, in regulier bedrijf. Gas- en elektriciteitsverbruik, mits frequent genoeg gemonitord, geven een scherp inzicht in het persoonlijke levenspatroon van je huishouden.
Op https://www.slimmemeterportal.nl/user_session is een goede indruk te krijgen van wat een slimme meter kan. Onderstaand een fictieve demo die op deze site toegankelijk is. Je kunt ook je eigen gegevens invoeren.
Bij de invoering zijn beperkingen afgedwongen zoals encryptie en grofmazig uitlezen, maar blijkbaar kan er veel meer. En wat vaststaat is bijvoorbeeld dat de sociale recherche tot op de dag en kWh nauwkeurig kan aangeven wat een van uitkeringsfraude verdachte gebruikt heeft. Onduidelijk is of dat kan op basis van gegevens die sowieso al beschikbaar zijn, of dat daar een doelgerichte monitoring op last van justitie aan vooraf moet gaan.
Uitzondering op het grofmazig uitlezen is als je er zelf toestemming voor geeft. Maar het een dynamisch tarief moet je wel.
Het zou zeer onaangenaam zijn (behalve voor inbrekers) als dit systeem gehackt werd.
De ACM en de branche-organisatie
Alle energieleveranciers hebben zich verenigd in de organisatie Energie-Nederland. Op de website van deze organisatie staan een gezamenlijke verklaring met de ACM (Authoriteit Consument en Markt) over dynamische energietarieven op https://www.energie-nederland.nl/energie-nederland-acm-afspraken-energiecontracten-dynamische-prijzen/ . De ACM-tegenhanger staat op https://www.acm.nl/nl/publicaties/acm-en-energie-nederland-maken-afspraken-over-energiecontracten-met-dynamische-prijzen .
Op deze website wordt doorgelinkt naar een andere webpagina van Energie-Nederland ( https://www.energie-nederland.nl/gedragscode-consument-en-energieleverancier/ ) waarin de gedragscode voor energieleveranciers staat (die geldig is voor alle contractvormen).
Op het einde van deze pagina staan alle leveranciers die aan deze gedragscode meewerken. Van de 11 in de aanhef van dit artikel genoemde leveranciers staan de NextEnergy, Zonneplan en New-Energy niet op deze lijst. De ANWB werkt via EnergyZero en staat daarom indirect op de lijst.
Verder wordt op eerstgenoemde website (die samen met de ACM) doorgelinkt naar een verklaring die speciaal over dynamische contracten gaat.
Kassa, Radar en de Consumentenbond
BNNVara heeft via het programma Kassa op 24 okt 2022 aandacht besteed aan dynamische energietarieven op https://www.bnnvara.nl/kassa/artikelen/dynamisch-energiecontract-een-goed-alternatief-voor-vast-of-variabel . Daar wordt Tjitte Mastenbroek, van de Autoriteit Consument & Markt, geciteerd.
Het is nieuw en we hebben er nog geen cijfers over, aldus Mastenbroek, en verder zei hij ongeveer wat er in dit artikel ook al gezegd is. Hij merkte nog iets van belang op over dynamische tarieven en het huidige prijsplafond:
“Het prijsplafond is ook voor mensen met een flexibel contract positief.
Met het prijsplafond heb je minder last van de piekmomenten waarop energie duurder is. Tot het vastgestelde verbruik van 1200m3 gas en 2400 kWh elektriciteit, betaal je namelijk nooit meer dan 40 eurocent voor stroom en 1,45 euro voor gas. Ook niet als de inkoopprijs daar eigenlijk wel boven ligt.
Op de momenten dat de inkoopprijs voor energie laag is en onder de waarden van het energieplafond uitkomt, ga je daarvan profiteren. Je betaalt dan namelijk de prijs die geldt op de handelsmarkt.”.
Radar heeft de webpagina https://radar.avrotros.nl/nieuws/item/energiecontracten-met-wisselende-uurtarieven-worden-steeds-populairder/ . Radar citeert vooral het eerder genoemde interview met de ANWB in Algemeen Dagblad/Eindhovens Dagblad.
De Consumentenbond heeft een algemene pagina over het kiezen van een energieleverancier https://www.consumentenbond.nl/energie-vergelijken/kiezen . Veel nieuws biedt die niet. Het algemene standpunt van de Consumentenbond is dat een dynamisch contract zinvol kan zijn, als je weet wat je doet en er boven op zit.
Duidelijk en onderbouwd uitgelegd. Bedankt.
Ik vind dit soort dingen analyseren zelf ook leuk.
Interessant stuk! Ik worstel nog een klein beetje met welke leverancier dan. Ze beschikken als het goed is alleen in inkoopkosten, dat zou minimaal moeten zijn. Ik zit nu bij Zonneplan, maar dat merk ik dat de app eigenlijk nog niet is ontwikkeld voor Gas. Je kan er alleen gastarieven bij historisch verbruik zien, dus alleen vanaf de dag zelf en niet de middag vooraf. Ik ben nog op zoek naar een goede vergelijker die de verschillen van de aanbieders en hun apps weergeeft.
1) het variabele prijzenverhaal is voor gas nauwelijks ontwikkeld, omdat de gasprijs per etmaal wisselt en niet per uur. Het is dus veel moeilijker om door gedragsverandering goedkope momenten te selecteren. Je zult moeten stoken als het koud is. Ik weet dus niet of er überhaupt een app voor gas gaat komen. Hoe de maatschappijen de gaslevering gaan oplossen, weet ik niet. In het artikel worden er twee genoemd die op basis van direct doorverkopen gas leveren. Mogelijk ook doen ze dat conventioneel. Ik hou hier nadrukkelijk een slag om de arm want ik weet dit niet zeker.
In praktijk is een energiecontract vooral een elektriciteitscontract.
2) ik waag me niet aan een vergelijking tussen leveranciers. Ik wijs er wel op dat er een soort zelfbedacht keurmerk is waaraan leveranciers vrijwillig mee kunnen doen. Ik behandel dat in mijn artikel.
Interessant stuk! Neem anders ook eens even een kijkje op https://nbiduurzaam.nl/
Dit is een commerciële partij. Ik heb er geen bezwaar tegen dat ze hun site via mij bekend maken, als maar duidelijk is dat ik geen band met de onderneming heb.
Bedankt voor de duidelijke uitleg.
Zelf ben ik ook gefascineerd door deze markt. Ik heb mij hier al enige tijd in verdiept en ik heb wat met de marktprijzen en mijn eigen P1 gegevens gestoeid. Binnenkort stel ik een webapplicatie beschikbaar waarmee gebruikers een nieuwe grafiek kunnen bekijken naast de de bestaande LEPA (gas) en EPEX (electricteit) markprijzen die jullie waarschijnlijk al eerder hebben gezien.
De webapplicatie toont een grafiek op basis van de marktprijzen (voor gas en electriciteit) en je eigen energiegebruik. Die twee vormen samen met de kosten voor netbeheer, energiebelasting, de kosten van je leverancier en de btw de werkelijke kosten per uur. Ik toon een stacked bar met elk van deze componenten, zodat je een indruk krijgt van de verdeling.
Het grappige is dat de belastingdruk wel meevalt als de marktprijs hoog is. Is de marktprijs laag, dan kan de belastingdruk wel ineens flink zijn op je factuurbedrag. Het is wel leuk om dit in een grafiek tot uitdrukking te zien komen.
Het prijsplafond maakt het nog interessanter (complexer). Ik kan mij voorstellen dat het hectische tijden zijn voor alle energie leveranciers. De regels worden om de haverklap gewijzigd. Nu moet ineens rekening houden met de contractdatum en wordt het plafond verdeeld in twee tijdvakken. Je kunt geen surplus meenemen naar het tweede tijdvak. Dat maakt de regeling ineens een stuk minder aantrekkelijk, zeker omdat de meeste energie gebruikt wordt van 1 januari tot 1 juli. Er wordt veel minder energie gebruikt tussen 1 juli en 31 december. Verder zijn de meeste contracten afgesloten in de maanden april tot en met juni. Het zijn slinkse aanpassingen om de kosten te drukken (als je al heel veel gas en elektriciteit gebruikt, dan is er niets aan de hand).
Als de applicatie af is, dan kun je er een paar maanden gratis gebruik van maken. Ik heb nog een server tot mijn beschikking tot 1 augustus 2023. Daarna gaat de applicatie offline. Het kost mij op deze manier niets en ik verdien er verder ook niets aan.
De applicatie is waarschijnlijk vanaf 9 januari 2023 op het volgende adres https://www.varenco.eu beschikbaar.
Om de server niet al te veel belasten, wil ik het aantal gebruikers beperken tot ongeveer 1000. Waarschijnlijk kan de server een paar duizend gebruikers aan. Dat moet ik de komende tijd monitoren (in dat geval zal ik meer gebruikers toelaten).
De enige tegenprestatie die ik verlang is dat je eventuele bugs, verbeteringen en suggesties aan mij doorgeeft :).
Ik vind het een interessante tekst, maar er staan teveel dingen in waarop ik geen ja of nee kan zeggen. De briefschrijver heeft er meer verstand van dan ik.
Ik heb er geen probleem mee dat deze tekst op mijn site staat, maar de beweringen en het aanbod blijven voor rekening van De Grijs. Als mensen in zee willen met de app, wordt dat direct verkeer tussen hen en De Grijs waar ik niet tussen wil zitten.